Σύγχρονα λαογραφικά

Η "σύγχρονη" ή "αστική" Λαογραφία καλλιεργήθηκε ήδη στις ξένες χώρες, αμέσως μόλις ο "λαός" των πόλεων έπαψε να θεωρήται χωριστή συνοικιακή ή εργατική τάξη και οι νέες μορφές της ζωής παρουσίασαν ένα ανακάτεμα συνθηκών και εθίμων, που χαρακτήριζε ολόκληρη την πόλη. Σύγχρονη ονομάστηκε και η Λαογραφία, που πήρε να μελετήση, ακόμα και στα χωριά, τους νέους τρόπους ζωής, με την προσαρμογή της καλλιέργειας, της κατοικίας, του ντυσίματος, των κοινωνικών σχέσεων και των εθίμων στις μεταβιομηχανικές αλλαγές και αντιλήψεις. Αλλά συγχρονισμένη ήταν παράλληλα και η στροφή της λαογραφικής προσοχής στα εσωτερικά έθιμα των στρατώνων, των οικοτροφείων, των φυλακών, των εργοστασίων, των επαγγελμάτων και των συντεχνιών, που αποτελούν και κλασσικές περιπτώσεις, να διαπιστώση κανείς το φαινόμενο της αναπαραγωγής ή δημιουργίας εθίμων (φολκλόρ) μέσα σε νέες ομάδες και βιώματα κοινωνικής ζωής. Είναι γενικά η "σύγχρονη Λαογραφία" μια σημαντική πλευρά της σημερινής κοινωνιολογικής μελέτης των αστικών πληθυσμών, μια έρευνα περισσότερο "εθνογραφική", γιατί μελετά τον λαό σε πλατύτερη εθνική σύνδεση, πλαισιωμένον και από τις σύγχρονες κατακτήσεις του πολιτισμού, δημιουργικότερον στη δράση και στις επινοήσεις του, αλλά και δοκιμασμένον στην παραδοσιακή αντοχή του.. Είναι σημαντικά διαφορετικός ο νέος "λαός" των μεγαλοπόλεων ή και των αστικοποιημένων επαρχιών και χωριών από τον αγροτικό και προβιομηχανικό λαό, που είχε ως τώρα θέμα της η Λαογραφία. Με τις αστικές γνώσεις, την οικονομική του βελτίωση, την κοινή συμμετοχή στον πολιτισμό και την εύκολη επικοινωνία με τους δικούς του και τους ξένους, ο λαός αυτός δεν είναι πια υπόστρωμα συμπιεσμένο κατακόρυφα από των άλλων τάξεων τις προνομιακές θέσεις. Είναι περισσότερο μια απλωτή επιφάνεια, στο κέντρο της πελώριας εθνικής λεκάνης, που τροφοδοτεί και τροφοδοτείται από τα ψηλότερα κοινωνικά τοιχώματα και συνθέτει τη νέα ζωή. Από λαογραφική άποψη, τα παλιά παραδοσιακά στοιχεία δεν λείπουν και από τη νέα σύνθεση. Μόνο που "ανεβαίνουν" κι αυτά, μαζί με τους φορείς των, και γίνονται έθιμα "αστικά", μηχανοποιημένα από το εμπόριο και τον ρυθμό της ζωής ή ωραιοποιημένα από τους "φολκλορικούς" ερασιτέχνες... Η Σύγχρονη Λαογραφία πρέπει να παρακολουθή και της νέας αυτής ζωής τα δημιουργήματα, που, όσο κι αν είναι "εξελιγμένα" ή ετερόκλητα και βιομηχανικά, δεν παύουν να έχουν τον πρωταρχικό λαϊκό χαρακτήρα τους, ελληνικό μάλιστα και εθνικό, επειδή θα ήταν δύσκολη η ομαδική αποδοχή και διατήρησή τους, χωρίς την ομοιότητα ή την προσαρμογή τους σε παλιότερους εθνικούς εθισμούς. Η αστική Λαογραφία στον τόπο μας πρωτοπήρε ενδιαφέρον, από τότε που η Πρωτεύουσα δέχτηκε ξαφνικά το μεγάλο πλήθος των προσφύγων (1922) κι έγινε "μεγαλούπολις" με λαϊκό χρώμα, ένα χρώμα που το έδωσαν οι ετερόκλητοι (αστικοί και αγροτικοί) προσφυγικοί πληθυσμοί -αλλά και έπειτα οι επαρχιακοί ελλαδικοί επήλυδες- και που ακόμα φαίνεται να κυριαρχή...