Σύγχρονες ενεργειακές αγορές

Το έργο «Σύγχρονες Ενεργειακές Αγορές - Θεσμικό πλαίσιο και ελληνική προοπτική» αφορά τις αγορές ενέργειας ως ειδική πτυχή του σύγχρονου ενεργειακού τομέα. Οι ενεργειακές συναλλαγές διενεργούνται ήδη στην Ευρώπη μέσω της αλληλεπίδρασης πλειόνων συμφερόντων συναλλαγής. Η θεσμική και συναλλακτική ωρίμανση και αλληλεπίδραση των δύο διαφορετικών περιοχών αγοράς, ενεργειακής και χρηματοπιστωτικής, απετέλεσε για τη γράφουσα ιδιαίτερη πρόκληση για τη νομική ανίχνευσή τους. Σε αυτή την αναζήτηση έδρασε καταλυτικά το γεγονός ότι η ημεδαπή ενεργειακή αγορά λειτουργεί ακόμη υπό συνθήκες «εθνικού μονοπωλίου» σε επίπεδο χονδρικής ενεργειακής αγοράς, ήτοι της αγοράς του ΛΑΓΗΕ του ν. 4001/2011, ενώ δεν διαθέτει χρηματοπιστωτικά αντανακλαστικά που να τις επιτρέπουν να καλύπτει με πληρότητα τις ενεργειακές συναλλακτικές ανάγκες της. Καταλυτικά έδρασαν επίσης και οι ασυμβατότητες, που έχει ακόμη η χώρα σε σχέση με την ολοκλήρωση της ενεργειακής απελευθέρωσης (European Commission, Commission Staff Working Document, Country Factsheet Greece. (Nov. 2015). Ήταν σημαντικό σε αυτή την πορεία ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας στο σύστημά μας είναι αρκετά ανεπτυγμένος και πάντως πλήρως εναρμονισμένος προς τις ενωσιακές επιταγές. Αυτά τα δεδομένα δημιουργούν εύλογα την προσδοκία ότι η ωρίμανση της ημεδαπής ενεργειακής αγοράς προς την κατεύθυνση των σύγχρονων ενεργειακών αγορών, όπως ορίζονται ως χρηματιστήρια ενέργειας, δεν θα αποτελούσε δύσκολο εγχείρημα. Εξ άλλου τα βήματα που ακολούθησε τελευταία η χώρα προς την κατεύθυνση της περαιτέρω απελευθέρωσης της ενεργειακής αγοράς (ν. 4389/2016), με σκοπό τη μείωση του μεριδίου αγοράς της ΔΕΗ (δημοπρασίες ΝΟΜΕ) και τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό του ΑΔΜΗΕ από την τελευταία, δείχνουν ότι το κεφάλαιο προς αυτή την περαιτέρω απελευθέρωση έχει ήδη ανοίξει. Λαμβάνοντας υπ΄ όψη ότι το ενωσιακό πλαίσιο είναι πλέον προς την κατεύθυνση αυτή ολοκληρωμένο (ιδίως Οδηγία 2009/72/ΕΚ και Κανονισμοί ΕΚ 713-714/2009), αλλά και ότι η λειτουργία των ενεργειακών αγορών αποτελεί τελευταία το επίκεντρο του ενωσιακού ενδιαφέροντος με απώτερη αποστολή τη σύζευξη αγοράς (Κανονισμό ΕΕ 2015/1222), η παρούσα εργασία μελετά νομικές λύσεις προς την κατεύθυνση της μετεξέλιξης της ημεδαπής αγοράς με βάση το πρότυπο των σύγχρονων ενεργειακών αγορών, λαμβάνοντας υπ΄ όψη την επίδραση του χρηματοπιστωτικού τομέα στη διαμόρφωση του μοντέλου ενεργειακής αγοράς στην Ευρώπη. Προς τούτο εξετάζει τον βαθμό αυτής της επίδρασης, αναζητώντας το θεσμικό μίγμα, που θα ήταν κατάλληλο και για τη δική μας αγορά. Η πολιτική βούληση αποτελεί βέβαια βασική προϋπόθεση στην όποια θεσμική λύση. Το ζήτημα συνεπώς δεν είναι αμιγώς νομικό, αλλά πρωτίστως δικαιοπολιτικό.