Ο άξονας γύρω από τον οποίο στρέφεται το βιβλίο είναι οι πρακτικές του νεοελληνικού κράτους με στόχο τον μετασχηματισμό της Αθήνας από κατεστραμμένη κωμόπολη της οθωμανικής αυτοκρατορίας σε πρωτεύουσά του και παράλληλα, οι δράσεις της κοινωνίας στον κατασκευασμένο χώρο στο διάστημα 1833-1922. Εστιάζει στην πολεοδομική πολιτική για την Αθήνα και τις επιπτώσεις της στην έγγειο ιδιοκτησία.
Η μελέτη φιλοδοξεί να έχει διττό χαρακτήρα. Να κάνει καταγραφή ως εργασία υποδομής και με το διαθέσιμο νέο υλικό από την αρχειακή έρευνα να προχωρήσει σε προσεγγίσεις, συνδέσεις και ερμηνείες. Επιχειρούνται συσχετισμοί με την πρόσφατη ιστορία ή και με τη σύγχρονη πραγματικότητα, ώστε να είναι περισσότερο κατανοητά και εύληπτα τα ιστορικά γεγονότα.
Η εφαρμογή όσων θεσπίστηκαν για τον χώρο της πόλης ανέτρεψε τις διαμορφωμένες καταστάσεις αιώνων. Οι θεσμοθετημένες αλλαγές μεταμόρφωσαν το τοπίο της μέσα σε λίγα χρόνια, καθιστώντας την παραδοσιακή, νεωτερική πόλη. Καταγράφονται οι ποικίλες αλλαγές της εγγείου ιδιοκτησίας και η σχέση της με τη νεοελληνική κοινωνία. Σχέση ισχυρή από τις απαρχές του νεοελληνικού κράτους, το οποίο την ευνόησε συστηματικά. Οι επεκτάσεις με κύριο χαρακτηριστικό τη ρυμοτόμηση με κανονικότητα επέτρεψαν την εγκατάσταση του πληθυσμού. Η ενθάρρυνση της πυκνής δόμησης και της εντατικής ανοικοδόμησης και η συνεχής υπεραξία της ακίνητης περιουσίας απέτρεψαν την οικονομική αβεβαιότητα μεγάλων ομάδων του πληθυσμού και τις κοινωνικές εντάσεις: τα ακίνητα έγιναν θεμέλια της οικογενειακής ζωής. Η "τομή" σε αυτή τη σχέση ήρθε στα πρόσφατα χρόνια της οικονομικής κρίσης.
Οι συχνοί πλειστηριασμοί ακινήτων στο διάστημα 1842-1870 πιστοποιούν την υπερχρέωση των νοικοκυριών. Ο υπερβολικός δανεισμός τους αποτελεί μια αναλογία των πρώτων δεκαετιών του ελληνικού κράτους με τη σύγχρονη Ελλάδα.
Η Δώρα Μονιούδη-Γαβαλά είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Διαχείρισης Πολιτισμικού Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (1972-1977). Είναι διδάκτωρ της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (2004). Έχει ασχοληθεί με ειδικές αρχιτεκτονικές μελέτες (μελέτες καταγραφής μνημείων και παραδοσιακών οικισμών, αναπλάσεων ιστορικών κέντρων και παραδοσιακών οικισμών, αποκαταστάσεων μνημείων) και με αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές μελέτες. Εκπόνησε σημαντικό αριθμό μελετών Δημοσίου και Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Έχει πολυετή δραστηριότητα που σχετίζεται με την έρευνα της ιστορίας της πολεοδομίας και αρχιτεκτονικής οικισμών του ελλαδικού χώρου. Έχει συμμετοχές σε διεθνή συνέδρια και είναι μέλος πολλών επιστημονικών εταιριών. To 2006 εξελέγη Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στο Τμήμα όπου υπηρετεί μέχρι σήμερα. Τιμήθηκε με Έπαινο της Τάξεως των Γραμμάτων και Καλών Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών (1996).
Στο συγγραφικό της έργο, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται τα βιβλία:
- "Η πόλη της Χίου: Κοινωνία, πολεοδομία, αρχιτεκτονική", Χορηγοί Δήμος Χίου-Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου, Αθήνα 1994, (Έπαινος Ακαδημίας Αθηνών 1996).
- "Το πνευματικό κέντρο της Χίου: Πολεοδομική και αρχιτεκτονική επισκόπηση", Βιβλιοθήκη Κοραή Χίου, Αθήνα 1996.
- "Σαντορίνη: Κοινωνία και χώρος, 15ος-20ός αιώνας", Ίδρυμα Λουκά και Ευαγγέλου Μπελλώνια, Αθήνα 1997.
- "Το κάστρο της Χίου: Οι οχυρώσεις και η περιτειχισμένη πόλη από το μεσαίωνα στις μέρες μας", εκδόσεις Αιγέας, Χίος 2001.
- "Πόλη Χίου 1830-1940. Πολεοδομική εξέλιξη από τον τελευταίο αιώνα της οθωμανικής κατοχής στο ελληνικό κράτος", Αθήνα 2004.
- "Αγρίνιο: Πολεοδομική εξέλιξη από την αναδημιουργία στην ακμή του μεσοπολέμου (1830-1940)", Έκδοση Δήμου Αγρινίου, 2010.
- "Πολεοδομία στο ελληνικό κράτος, 1833-1890 / Urban planning in the Greek State, 1833-1890", έκδoση Τμήματος Διαχείρισης Πολιτισμικού Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών Πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδας, Αγρίνιο 2012.
