Τα κείμενα της νεότητας

"ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ ΜΑΣ" Εισαγωγή:
Ο τίτλος τον οποίο έχω δώσει στις διαλέξεις μου, έπρεπε, όπως είναι καθήκον κάθε τίτλου, να είναι όσο το δυνατόν πιο ακριβής, σαφής και πειστικός όπως παρατηρώ όμως τώρα, διαθέτει υπερβολική ακρίβεια, πράγμα που τον κάνει υπερβολικά σύντομο και συνεπώς ανακριβή. Γι' αυτό πρέπει να αρχίσω εξηγώντας στους αξιότιμους ακροατές μου τον τίτλο αυτό και κατ' ακολουθία των διαλέξεων αυτών και να δικαιολογήσω, αν είναι ανάγκη, τον εαυτό μου γι' αυτές. Αν υποσχέθηκα να μιλήσω για το μέλλον των μορφωτικών ιδρυμάτων μας, δεν είχα υπόψη μου στην αρχή ιδίως το μέλλον και την περαιτέρω εξέλιξη των μορφωτικών ιδρυμάτων που έχουμε εδώ στη Βασιλεία. Όσο συχνά κι αν μπορεί να φαίνεται ότι πολλοί από τους γενικούς ισχυρισμούς μου θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στα δικά μας τοπικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, δεν είμαι εγώ αυτός που κάνει τις εφαρμογές αυτές και συνεπώς δεν θα ήθελα να θεωρηθώ υπεύθυνος γι' αυτές: και τούτο επειδή θεωρώ τον εαυτό μου πολύ ξένο και άπειρο και επειδή αισθάνομαι ελάχιστα ριζωμένος εδώ, ώστε να μπορώ να κρίνω ορθά μια τόσο ιδιαίτερη πλευρά των μορφωτικών πραγμάτων ή να προδιαγράψω με κάποια σιγουριά το μέλλον τους. Από την άλλη μεριά, έχω πλήρη επίγνωση του μέρους όπου πρέπει να δώσω τις διαλέξεις αυτές: είναι μια πόλη η οποία με ασύγκριτα μεγαλειώδη έννοια και σε μια κλίμακα που κάνει να ντρέπονται μεγαλύτερα κράτη επιδιώκει να προωθήσει τη μόρφωση και την εκπαίδευση των πολιτών της· άρα, σίγουρα δεν πέφτω έξω να υποθέσω ότι εκεί οπού κάνει κανείς τόσα πολλά γι' αυτά τα πράγματα, σκέφτεται επίσης και πολύ γι' αυτά. Πρέπει όμως ακριβώς να εύχομαι, και μάλιστα να θεωρώ δεδομένο, ότι βρίσκομαι εδώ σε πνευματική επαφή με τους ακροατές που αφενός έχουν σκεφτεί πολύ τα ζητήματα της εκπαίδευσης και της μόρφωσης και αφετέρου έχουν τη θέληση να εφαρμόσουν στην πράξη αυτό που έχουν αναγνωρίσει ως ορθό.