Η αποτύπωση της ζωής τόσων χιλιάδων ανθρώπων, που βρέθηκαν κάτω από τις γνωστές άγνωστες συνθήκες μακριά από την πατρίδα τους με το όραμα της πατρίδας πάντα ζωντανό, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η ευρύτητα του φαινομένου εγκλείει κινδύνους ως προς τη μελέτη του, και ελλοχεύει πάντα ο φόβος μήπως σταθούμε στα "μεγάλα" και χάσουμε "τα μικρά". Ας φροντίσουμε λοιπόν να μην περιθωριοποιήσουμε το ατομικό και το προσωπικό αλλά να το εντάξουμε στο γενικότερο πλαίσιο, μελετώντας πάντα την ιστορία σε σχέση με την κοινωνία και τα γεγονότα σε σχέση με τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς που τα ίδια επιφέρουν. Ας προσπαθήσουμε να αναδείξουμε την υποκειμενικότητα σε σχέση με τη συλλογική και για έναν επιπλέον λόγο: Η πολιτική προσφυγιά αντιπροσωπεύει μια σοβαρή διάσταση της ελληνικής ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος, αναπόσπαστα κομμάτια και οι δύο της παγκόσμιας ιστορίας των λαών.
