Το συλλογικό διακύβευμα της ενεργητικής ένταξης των ευπαθών ομάδων

Στόχος της Μελέτης είναι η διερεύνηση και ανάδειξη νέων αναπτυξιακών μηχανισμών παρέμβασης του Κοινωνικού Κράτους σε περιόδους οικονομικών κρίσεων, καθώς η προσεκτική ανάλυση της διεθνούς εμπειρίας αναδεικνύει με εμφατικό τρόπο τις αρνητικές συνέπειες που επιφέρουν καθυστερήσεις, στρεβλώσεις ή αδυναμίες ορθολογικής κάλυψης των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού για την διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο. Ως βασικός μηχανισμός παρέμβασης επιλέγεται το μοντέλο της "ενεργητικής ένταξης", που συμπληρώνει τις παραδοσιακές αναδιανεμητικές επιδοματικές πολιτικές καταπολέμησης της φτώχειας, επιδιώκοντας τρεις θεμελιώδεις προτεραιότητες: α) "στήριξη του εισοδήματος" για να διασφαλίζεται αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων χωρίς επαρκείς πόρους, β) "σύνδεση με την αγορά εργασίας" μέσω μέτρων προώθησης στην απασχόληση, γ) βελτίωση των συνθηκών πρόσβασης σε υπηρεσίες. Η ιδεολογική αφετηρία της Μελέτης οριοθετεί τις πολιτικές "ενεργητικής ένταξης" ως το κύριο αναπτυξιακό εργαλείο του "Ενεργητικού Κοινωνικού Κράτους", που προσανατολίζεται στη σύνδεση των δημόσιων κοινωνικών πολιτικών αφενός με τις οικονομικές πολιτικές και τις πολιτικές απασχόλησης, αφετέρου με την ενίσχυση των ευκαιριών και των δυνατοτήτων επιλογής των ατόμων σε καταστάσεις ανάγκης, αναγνωρίζοντας τις σημαντικές αλλαγές που έχουν συντελεσθεί στην οικογένεια και την αγορά εργασίας από τα μέσα της δεκαετίας του 2000. Μία "ανθρωποκεντρική" Στρατηγική Ένταξης κατοχυρώνει το δικαίωμα του πολίτη σε ισότιμη συμμετοχή στην κοινωνική και οικονομική ζωή, επιβάλλοντας τον σχεδιασμό δράσεων που ενθαρρύνουν και προάγουν την αξιοπρεπή διαβίωση των πλέον ευάλωτων ατόμων. Η Μελέτη αναδεικνύει και συμπυκνώνει κρίσιμα διδάγματα από τις παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις καλές πρακτικές άλλων Ευρωπαϊκών χωρών για τους σχεδιαστές της μεταρρύθμισης του Ελληνικού "υπολειμματικού" μοντέλου κοινωνικής προστασίας, το οποίο χαρακτηρίζεται από σοβαρά θεσμικά μειονεκτήματα, επιχειρησιακές στρεβλώσεις και χρηματοδοτικά ελλείμματα ως προς την κατοχύρωση των πολιτικών ενεργητικής ένταξης. Η απουσία μίας ολοκληρωμένης "Εθνικής Στρατηγικής Κοινωνικής Ένταξης" είναι ιδιαίτερα έντονη στη σημερινή συγκυρία εφαρμογής αυστηρών δημοσιονομικών περιορισμών, που δημιουργούν νέες προκλήσεις στα όργανα της πολιτείας και τους φορείς εκπροσώπησης συλλογικών συμφερόντων ως προς την αποτελεσματική κάλυψη των ατόμων και νοικοκυριών σε υψηλό κίνδυνο φτώχειας και αποκλεισμού, επιβάλλοντας άμεσα την ανάπτυξη ενός "δικτύου ασφαλείας" μέσω συστημικών κανονιστικών πρωτοβουλιών, μηχανισμών αποτελεσματικής διοίκησης και τεχνικών ορθολογικής στόχευσης των κοινωνικών δαπανών.