Την 1η Νοεμβρίου του 1755 έγινε ένας ισχυρότατος, καταστρεπτικός σεισμός στη Λισσαβώνα της Πορτογαλίας, ο οποίος έγινε αισθητός μέχρι την Βενετία. Επακολούθησαν τσουνάμι και πυρκαγιές με αποτέλεσμα την καταστροφή μεγάλου μέρους της πόλης. Ο αριθμός των νεκρών έφτασε τις 20.000! Το γεγονός συγκλονίζει την Ευρώπη, τους διανοουμένους και τους απλούς ανθρώπους, που θέτουν ερωτήματα για το ποιος ευθύνεται για την φοβερή καταστροφή: η φύση, ο Θεός ή ο άνθρωπος; Ή όλα αυτά μαζί;
Οι διανοούμενοι διασταυρώνουν τα ξίφη τους δίνοντας διάφορες ερμηνείες. Το 1756 ο Βολταίρος δημοσιεύει ένα πολύστιχο ποίημα με τίτλο "Poeme sur le desastre de Lisbonne" [Ποίημα για την καταστροφή της Λισσαβώνας] διατυπώνοντας τον προβληματισμό του γύρω από το θέμα. Την ίδια χρονιά, ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ γράφει μια επιστολή η οποία απευθύνεται στον Βολταίρο, ως απάντηση στο προαναφερθέν ποίημά του.
Έχουμε την ιδιαίτερη χαρά να παρουσιάσουμε για πρώτη φορά στα ελληνικά την επιστολή αυτή στο βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας (δίγλωσση έκδοση). Απευθυνθήκαμε στον Δημήτρη Κιτσίκη για να κάνει την μετάφραση, εκτιμώντας την βαθιά γνώση του τόσο της ελληνικής όσο και της γαλλικής γλώσσας, και τον ευχαριστούμε θερμά που αποδέχθηκε την πρότασή μας αμέσως. Η μετάφρασή του θεωρούμε ότι είναι πραγματικά ποιητική και καταφέρνει, ως, κατά τα λεγόμενά του, Έλλην Ρουσσώ, να μας μεταφέρει γλωσσικά στην εποχή του 18ου αιώνα. Ταυτοχρόνως, το κείμενο είναι άκρως ενδιαφέρον και μας δίνει το έναυσμα για να αναλογισθούμε τις αναλογίες με την σημερινή εποχή, με αφορμή όλη την τρέχουσα συγκυρία της λεγομένης πανδημίας -μία καταστροφή για την ανθρωπότητα, όχι πρωτίστως όσον αφορά την ίδια την ασθένεια, αλλά όσον αφορά το πώς εμείς, ως κοινωνία, αντιδρούμε σε αυτήν.
Jean - Jacques Rousseau (1712-1778). Εξ αιτίας της άτυχης παιδικής ζωής του εγκατέλειψε 16 ετών το καλβινιστικό σπίτι του στη Γενεύη και προσεχώρησε στον Καθολικισμό. Δεν είχε ποτέ συγκροτημένη εκπαίδευση, οι γνώσεις του όμως υπερεπαρκούσαν ώστε το 1742 να δουλέψει στο Παρίσι ως ιδιωτικός δάσκαλος σε σπίτια ευγενών. Ο Ρουσώ γνωρίστηκε με τον Diderot, για του οποίου την "Εγκυκλοπαίδεια" έγραψε άρθρα μουσικής θεωρίας. Ζούσε ανύπαντρος με την Therese Levasseur, με την οποία είχε 5 παιδιά που μεγάλωναν σε ορφανοτροφείο. Επειδή καταδικάστηκαν τα γραπτά του από τον επίσκοπο του Παρισιού και κινδύνευε να φυλακιστεί, εγκατέλειψε ο Ρουσώ το Παρίσι και εγκαταστάθηκε για αρκετά χρόνια στο εξωτερικό, από το 1762 στην Ελβετία και κατά τα έτη 1767-1770 στην Αγγλία.
Στην πολιτική φιλοσοφία του ζητούσε ο Ρουσώ ίδια δικαιώματα για όλους τους πολίτες, με δημοκρατική διακυβέρνηση και κοινωνικό έλεγχο. "Οι άνθρωποι γεννιώνται καλοί από τη φύση τους και διαφθείρονται από την κρατούσα εκκλησία, την κακή παιδεία και τις κρατούσες οικονομικές συνθήκες. Ο μόνος δρόμος για να βελτιωθούν είναι να αφεθούν ελεύθεροι". Το έργο του "Du contrat social" (1762), το οποίο ανήκει στα θεμελιώδη έργα υπέρ της σύγχρονης δημοκρατίας, περιέχει τις αρχές της κοινωνικής θεωρίας του Ρουσώ, στην οποία είναι απαραίτητος ο πολιτικά υπεύθυνος πολίτης. Σε ανάλογο βαθμό επηρέασε τις μετέπειτα εξελίξεις και η εκπαιδευτική θεωρία του.
Ο Ρουσώ συνέθεσε έργα συμφωνικής μουσικής και έγραψε μυθιστορήματα, τα οποία επηρέασαν τη λογοτεχνία της εποχής του. Θεωρείται ότι προετοίμασε με το φιλοσοφικό του έργο το δρόμο για τη γαλλική επανάσταση.
