Η δικτατορία Μεταξά δεν ήταν επιγέννημα μόνον του αδιεξόδου ενώπιον του οποίου βρέθηκε ο πολιτικός κόσμος το 1936, αλλά υπήρξε η κορύφωση ενός φαινομένου –του Εθνικού Διχασμού– που ταλάνισε την Ελλάδα για τουλάχιστον δύο δεκαετίες. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η επιβολή του μεταξικού καθεστώτος υπήρξε μια αναπόφευκτη εξέλιξη. Η κατάρρευση του κοινοβουλευτικού συστήματος ήταν ένα σενάριο που στα μέσα του 1936 συγκέντρωνε αρκετές πιθανότητες, αλλά μπορούσε να αποφευχθεί.
Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί να δώσει απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα σχετικά με τις συνθήκες υπό τις οποίες επιβλήθηκε η δικτατορία Μεταξά: Σε ποιον βαθμό η κρίση νομιμοποίησης του δημοκρατικού πολιτεύματος των ετών 1915-1935 καθιστούσε αναπόφευκτη τη διολίσθηση της Ελλάδας σε μη κοινοβουλευτικές λύσεις; Ποια ήταν η σημασία του αποτακτικού ζητήματος στην πορεία προς τη δικτατορία; Μπορούσαν τα πολιτικά κόμματα να βρουν λύσεις κυβερνησιμότητας εντός του υφιστάμενου κοινοβουλευτικού πλαισίου ή μήπως το αποτέλεσμα των εκλογών της 26ης Ιανουαρίου καθιστούσε αδύνατη τη συγκρότηση κυβέρνησης συνεργασίας; Για ποιον λόγο το Κόμμα Φιλελευθέρων υποστήριξε, αρχικά (και σε κοινοβουλευτικό πλαίσιο), τη «λύση» Μεταξά; Ήταν υπαρκτός ο «κομμουνιστικός κίνδυνος», τον οποίο επικαλέστηκε ο Μεταξάς για να δικαιολογήσει την εκτροπή της 4ης Αυγούστου, ή αποτελούσε πρόφαση για να εκμαιεύσει τη συναίνεση του βασιλιά Γεωργίου Β΄ στην εγκαθίδρυση δικτατορίας;
Ο Μανόλης Κούμας γεννήθηκε το 1980 στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πραγματοποίησε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στη Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία στο ίδιο τμήμα και στην Ιστορία των Διεθνών Σχέσεων στο London School of Economics. Το 2008 αναγορεύτηκε διδάκτορας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δίδαξε νεότερη ελληνική ιστορία στο τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, καθώς και στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Στα επιστημονικά και ερευνητικά του ενδιαφέροντα συμπερiλαμβάνονται η ελληνική εξωτερική πολιτική, η λειτουργία του διεθνούς συστήματος σε σχέση με προβλήματα ασφάλειας και η στρατηγική των Μεγάλων Δυνάμεων στη Μεσόγειο.
