Το αλκοόλ είναι μια ιδιόμορφη ουσία, η λελογισμένη χρήση της οποίας φαίνεται να συμβάλλει στην υγεία, η δε κατάχρησή της να σχετίζεται με σωρεία προσωπικών, κοινωνικών, ιατρικών και οικονομικών προβλημάτων. Οι προσπάθειες για την κατανόηση του συνδρόμου εξάρτησης από το αλκοόλ, τα προβλήματα που σχετίζονται με την κατάχρηση της αλκοόλης και οι τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου του "αλκοολισμού" έχουν εντατικοποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες εξαιτίας του συνεχώς αυξανόμενου αριθμού πολιτών, σε παγκόσμια κλίμακα, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν "προβληματικοί πότες". Στη χώρα μας, τόσο η έρευνα και η πληροφόρηση γύρω από θέματα κατανάλωσης και κατάχρησης της αλκοόλης, όσο και οι προσφερόμενες υπηρεσίες υγείας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των πολιτών που σχετίζονται με την υπερβολική κατανάλωση του αλκοόλ, είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Η παρούσα εργασία δεν στοχεύει στο να "δαιμονοποιήσει" την κατανάλωση της αλκοόλης, αλλά να πληροφορήσει, τόσο τον ενδιαφερόμενο πολίτη, όσο και τον επιστήμονα, για τα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με τη χρήση και την κατάχρηση του αλκοόλ, ευελπιστώντας να συμβάλει στην πενιχρή ελληνική βιβλιογραφία γύρω από αυτό το θέμα.
Η παρούσα εργασία στοχεύει στο να παρουσιάσει στον αναγνώστη μερικά από την πληθώρα των επιστημονικών δεδομένων, κυρίως από τη διεθνή βιβλιογραφία, που αφορούν στην κατανάλωση και την κατάχρηση της αλκοόλης. Αναφορά γίνεται στο σύνδρομο εξάρτησης από το αλκοόλ ως εναλλακτικής έννοιας του όρου "αλκοολισμός" και στους προβληματισμούς γύρω από την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των θεραπευτικών προτάσεων των τελευταίων 30 χρόνων για την αντιμετώπιση του συνδρόμου εξάρτησης από το αλκοόλ. Οι παράγοντες που οδηγούν στην εξάρτηση από το αλκοόλ και στα πιθανά προβλήματα που απορρέουν από την κατάχρηση της αλκοόλης συμπληρώνουν την περιγραφή ενός κοινωνικού φαινομένου που ενδιαφέρει, έμμεσα ή άμεσα, τον πολίτη, προβληματίζει τον επιστήμονα και ανησυχεί τους κρατούντες, αφού από τη μία εισπράττουν φόρους από την κατανάλωση του αλκοόλ και από την άλλη καλούνται να αντιμετωπίσουν την τεράστια γκάμα των προβλημάτων που σχετίζονται με την κατάχρηση της αλκοόλης.
Ο Γρηγόρης Ποταμιάνος είναι καθηγητής της Κλινικής Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Σπούδασε στο Ηνωμένο Βασίλειο Ψυχολογία (B.Sc.), στο University of East London, Νευροεπιστήμες (Μ.Sc.), στο Brunel University, και έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα στην Κλινική Ψυχολογία (Ph.D.) από το Τμήμα Ακαδημαϊκής Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του St. George του London University. Ως κλινικός ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής εκπαιδεύτηκε στις πανεπιστημιακές ψυχιατρικές μονάδες των Νοσοκομείων Middlesex και St. George του Λονδίνου. Εργάστηκε για μία δεκαετία (1977-1987) στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας (National Health Service) ως κλινικός ψυχολόγος στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας περίθαλψης και του γενικού νοσοκομείου, καθώς και ως προϊστάμενος κλινικής έρευνας με έμφαση στην αξιολόγηση των ψυχολογικών θεραπευτικών προτάσεων στη θεραπεία της εξάρτησης από το αλκοόλ στο Medical Research Council. Στην Ελλάδα εργάστηκε ως προϊστάμενος του επιστημονικού προσωπικού και στη συνέχεια ως επιστημονικός υποδιευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής. Ως πανεπιστημιακός υπήρξε ένας εκ των τεσσάρων ψυχολόγων που στελέχωσαν το πρώτο Τμήμα Ψυχολογίας στη χώρα μας, στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης στο Ρέθυμνο. Από το 1995 διδάσκει στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Τα δημοσιεύματά του στην αγγλική και την ελληνική γλώσσα περιλαμβάνουν πολυάριθμα άρθρα σε ξένα και ελληνικά επιστημονικά περιοδικά, επιστημονικές μονογραφίες, τα βιβλία "Δοκίμια στην ψυχολογία της υγείας", "Θεωρίες προσωπικότητας και κλινική πρακτική", "Κλινική ψυχολογία", "Κριτική ψυχολογία" (επιμ.), "Αλκοόλ - Eπιστημονικά δεδομένα για τη χρήση και την κατάχρηση αλκοόλης", το σύνδρομο εξάρτησης και τη θεραπεία", καθώς και συγγραφικές συμμετοχές σε συλλογικούς τόμους στις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία. Είναι Associate Fellow και Chartered Clinical Psychologist της Βρετανικής Ψυχολογικής Εταιρείας.
