Το αρχαίο ελληνικό δράμα κατέχει σημαντική θέση στον συνεχιζόμενο διαπολιτισμικό διάλογο όπως αυτός εξελίσσεται, διευρύνεται, αναμορφώνεται.
Το ερώτημα που θα ήθελα να θέσω εξαρχής είναι το εξής: κατά πόσο ένα θέατρο, δημιούργημα μιας κοινωνίας που άκμασε πριν από 2.500 χρόνια, μπορεί να αντιμετωπίζεται κατά τον διαπολιτισμικό διάλογο με μη δυτικούς πολιτισμούς (σκηνικές αναγνώσεις Ασιατών, Αφρικανών, κ.ά.) στην ίδια βάση με ευρωπαϊκά έργα (Ίψεν, Μπρεχτ, Τσέχωφ) του 19ου και 20ού αιώνα;
Ως αιτία του ανωτέρω, κατά πόσο η Δύση δικαιούται να αυτο-ορίζεται κληρονόμος και να οικειοποιείται πολιτισμικά αλλά και σκηνικά -και ως τέτοιο να το μεταβιβάζει σε μη δυτικούς πολιτισμούς αλλά και στη Δυτική περιφέρεια- το προϊόν μιας ιστορικο-κοινωνικά δεδομένης αλλά "απούσης" πολιτιστικής οντότητας (της Αρχαίας Ελλάδας); Ήτοι ένα είδος θεάτρου χωρίς ιστορική συνέχεια, το οποίο η Δύση προικοδότησε με τις δικές της αυθαίρετες σκηνικές ερμηνείες τις οποίες επιβάλλει ακόμα ως σκηνοθετικό "κανόνα" πρόσληψης του Αρχαίου Δράματος ή, αλλιώς, ασκώντας έναν ερμηνευτικό-παραστασιακό ηγεμονισμό.
Σκηνικές ερμηνείες υβριδικού χαρακτήρα οι οποίες, μέσω ενός ρομαντικού όσο και υποκριτικού ιδεώδους -απόρροια του δυτικού φαντασιακού-, θα μεταβιβαστούν στους αναδειχθέντες ως νόμιμους διαδόχους του πολιτισμού της Αρχαίας Ελλάδας, τους Νεοέλληνες, όχι ως κληρονόμων αλλά ως διαχειριστών της "κληρονομιάς" τους: το αρχαίο δράμα ανάγεται έτσι σε πεδίο ανάδειξης της ίδιας της αντιφατικής εικόνας της ελληνικής ταυτότητας καθώς οι αρχαιοελληνικές παραστάσεις των περισσότερων Ελλήνων σκηνοθετών του 20ού αιώνα και η πρόσληψή τους κινούνται μεταξύ "επιθετικού ιθαγενισμού" και ασυνείδητου "αυτο-οριενταλισμού".
Είναι αλήθεια ότι το αρχαιοελληνικό δράμα είναι κτήμα της ανθρωπότητας και αυτό σημαίνει αφενός ότι καμία συγκεκριμένη σύγχρονη κοινωνία δεν φέρει τίτλους εθνικής ιδιοκτησίας επάνω του. Σημαίνει αφετέρου ότι σε αυτό μπορούν να δοκιμαστούν διαφορετικές πολιτιστικές προσεγγίσεις - θεατρικές τεχνικές ισότιμα και η όποια διαπολιτισμική - διαθεατρική σχέση μαζί του διαμορφώνεται έχοντας στο ένα σκέλος την όποια σύγχρονη προσέγγιση (πολιτισμός-στόχος) και στο άλλο σκέλος την πολιτισμική οντότητα του αρχαίου ελληνικού δράματος (πολιτισμός- πηγή). Ήτοι, τη μείξη στοιχείων ενός "παρόντος" και ενός "απόντος" πολιτιστικά οργανισμού.
Το βιβλίο εξετάζει, μέσα από συγκεκριμένα παραστασιακά παραδείγματα, την ηγεμονική επιβολή του Δυτικού "παραδείγματος" στη σκηνική πρόσληψη του αρχαιοελληνικού δράματος σε Δύση όσο και σε μη Δυτικούς σκηνοθέτες, αρχής γενομένης από την επίπονη περιπέτεια της ελληνικής σκηνής να αντιδράσει, μέσω κάποιων σκηνοθετών της, στο επιβεβλημένο δυτικό "παράδειγμα" κινούμενη μεταξύ εθνικής ταυτότητας και διαπολιτισμικότητας.
Περιπέτεια, άλλωστε, που, εν πολλοίς, και για διαφορετικούς λόγους, απασχολεί εξίσου μη Δυτικούς σκηνοθέτες (από Αφρική, Ασία, μειονοτικούς) μετααποικιακών ή υπόλογων στην παγκοσμιοποίηση κοινωνιών οι οποίοι, αναμετρώμενοι με το αρχαιοελληνικό δράμα, θεωρούν ότι αναμετρώνται με το κανονιστικό πρότυπο του δυτικού θεάτρου, την "τράπεζα γονιδίων" του δυτικού πολιτισμού - παραβλέποντας τον "άλλο" πολιτισμό που το γέννησε, εκείνον της Αρχαίας Ελλάδας.
Μέσω της παραστασιακής ανάλυσης, επιχειρείται να αναδειχθεί ότι η μόνη απάντηση στο ηγεμονικό δυτικό "παράδειγμα" που καλλιεργεί εθνικισμούς μπορεί να δοθεί από τη διαπολιτισμική προσέγγιση του αρχαιοελληνικού δράματος - ως η μόνη που δύναται να του προσδώσει την υπερεθνική, υπερπολιτισμική, παγκόσμια δυναμική του.
Υπό αυτό το πρίσμα γίνεται αναφορά σε παραστάσεις που σκηνοθέτησαν, μεταξύ άλλων,
οι: Δήμος Αβδελιώδης, E. Alkazi, Ανατόλι Βασίλιεφ, Lee Breuer, Yael Farber, Dimiter Gotscheff, Dave Hunsaker, Λίνος Καρζής, Γιώργος Κιμούλης, Νικαίτη Κοντούρη, Κάρολος Κουν, Luo Jinlin, Γιολάντα Μαρκοπούλου, Μιχαήλ Μαρμαρινός, Αλέξης Μινωτής, Sombhu Mitra, Miyagi Satoshi, Ariane Mnouchkine, NinagawaYukio, Εύα Πάλμερ-Σικελιανού, W.S. Rendra, Δημήτρης Ροντήρης, Ola Rotimi, Sato Shozo, Wole Soyinka, Άννα Συνοδινού, Suzuki Tadashi, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Σταύρος Τσακίρης, Κώστας Τσιάνος, Umewaka Rokuro Gensho, Σωτήρης Χατζάκης.
Ο Δημήτρης Τσατσούλης γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε φιλολογία, κοινωνιολογία και πολιτικές επιστήμες στην Αθήνα και στο Παρίσι. Μεταπτυχιακά: D.E.A. των Πανεπιστημίων: Universite de Droit, d' Economie et de Sciences Sociales de Paris (Paris II), Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales de Paris, Universite Paris X - Nanterre, Diplomes των Πανεπιστημίων: Paris II & Institut Universitaire International de Luxembourg. Πτυχιούχος του Παντείου Πανεπιστημίου και της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Eίναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών στο μάθημα Σημειωτικής του Θεάτρου. Διδάσκει επίσης παραστασιολογία, σημειολογία της λογοτεχνίας και της εικόνας στο Ελληνοαμερικανικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα και Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας/ Απόδοση μη δραματικού κειμένου στην Ανωτέρα Δραματική Σχολή "Θεμέλιο". Μόνιμος κριτικός θεάτρου στο περιοδικό "Νέα Εστία" (από το 1999) - Τακτική Επιφυλλίδα για το θέατρο στην "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία" ( Ένθετο "7") από το 2008. Έχει συνεργαστεί επί σειρά ετών με όλα σχεδόν τα λογοτεχνικά περιοδικά εσωτερικού -σε κάποια εκ των οποίων ήταν ή είναι μέλος της επιστημονικής επιτροπής-, με ξένα θεατρολογικά περιοδικά καθώς και με όλες τις μεγάλες εφημερίδες ως κριτικός βιβλίου, κριτικός θεάτρου ή αρθρογράφος. Έχει συνεργαστεί με θεατρικά σχήματα ως μεταφραστής, σε επίπεδο δραματουργικής επεξεργασίας κ.λπ.
Υπήρξε μέλος, μεταξύ άλλων:
- της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας του ΥΠΠΟ (2001-2003),
- της Γνωμοδοτικής Επιτροπής Θεάτρου του ΥΠΠΟ (2006-2007, και Πρόεδρος από το 2011),
- της Επιτροπής Βραβείων Κουν και των Βραβείων Θεατρικών και μουσικών Κριτικών (2001-2004, 2005-2006, 2008-2009),
- εκλεγμένο μέλος του Δ.Σ. του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου της ΟΥΝΕΣΚΟ (2008-2010),
- της Επιτροπής για τη Δράση "Σύστημα Αθήνα" του ΕΚΔΙΘ (2007-2009),
- της Δευτεροβάθμιας Επιτροπής του διαγωνισμού συγγραφής θεατρικού έργου του Εθνικού Θεάτρου (2008),
- Υπήρξε εμπνευστής και συντονιστής της "Συνάντησης Νέων Δημιουργών με αφορμή το Αρχαίο Δράμα" στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών (2007-2009), με συμπόσια, εργαστήρια, παραστάσεις, δράσεις κ.ά.
Έχει συνεργαστεί:
- σε λογοτεχνικές παραγωγές της Κρατικής Τηλεόρασης ως σεναριογράφος,
- ως μεταφραστής κλασικών θεατρικών κειμένων (γαλλικές μεσαιωνικές φάρσες, Ρακίνας)
- στην παραγωγή, δραματουργία, σκηνοθεσία θεατρικών παραστάσεων (Εθνικό Θέατρο - Άδειος Χώρος, Φεστιβάλ Τρίπολης κ.ά.).
