Τα οκτώ χρόνια που πέρασαν από την προηγούμενη (το 1996) δεν είναι λίγα. Σε μερικά σημεία του κειμένου μου διαπίστωσα πως θα ήταν χρήσιμο ένα "φρεσκάρισμα", γλωσσικό, βιβλιογραφικό, εικονογραφικό. Ιδιαίτερα, η βιβλιογραφία, ελληνική και διεθνής, προσέφερε πλούσιους καρπούς στον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα.
Δεν θεώρησα, βέβαια, αναγκαίο να παραθέσω όλες τις οικείες βιβλιογραφικές αναφορές. Δεν επιδιώκω έναν ψυχρό, έστω και πλήρη(;), αλφαβητικό κατάλογο, τύπου ιντερνέτ. Η επιλογή ήταν απαραίτητη, συνοδευόμενη και από βραχεία κριτική αξιολόγηση, ώστε να προσανατολισθεί ο αναγνώστης.
Επέμεινα εξάλλου στον εμπλουτισμό του κειμένου με περισσότερες εικόνες που επισήμανα σε ξένα, πιο πολύ, εκλαϊκευτικά περιοδικά, καθώς και σε καθαρά επιστημονικές πραγματείες.
Η σπουδαιότερη όμως επέμβαση που γίνεται εδώ είναι άλλη: η προσθήκη ενός καινούργιου κεφαλαίου, αφιερωμένου στις σταυροφορίες (από τον 11ο έως τον 13ο αι.).
[...] (Σημείωμα για την παρούσα έκδοση)
Ο Ζαχαρίας Ν. Τσιρπανλής (1938, Κως Δωδεκανήσου) πήρε πτυχίο από τη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. με βαθμό άριστα. Στην ίδια σχολή αναγορεύθηκε και αριστούχος διδάκτορας το 1967. Υπηρέτησε ως επιστημονικός συνεργάτης (1963-1965) του καθηγητή Μ. Ι. Μανούσακα, έπειτα ως βοηθός με τριετή θητεία και ως επιμελητής στο Σπουδαστήριο Νεότερης Ιστορίας του Α.Π.Θ.
Το 1972 εκλέχτηκε έκτακτος και το 1975 τακτικός καθηγητής της ιστορίας μέσων και νεότερων χρόνων στη Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Το 1999 μετακλήθηκε στο τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής του Α.Π.Θ.
Κατά διαστήματα, από το 1964, προβαίνει σε διεξοδικές έρευνες στα αρχεία και τις βιβλιοθήκες της Βενετίας, της Φλωρεντίας, του Μιλάνου, της Ρώμης, του Βατικανού, του Μπρίντιζι, της Μάλτας, του Παρισιού. Με υποτροφία της Επιτροπής του Βατικανού για τη μορφωτική συνεργασία, παρέμεινε το 1968-1969 στη Ρώμη ως ειδικός ιστορικός ερευνητής.
