Θεμελιώδη δικαιώματα

Τα θεμελιώδη δικαιώματα ανέκαθεν αποτελούσαν την «καρδιά» του δημοσίου δικαίου. Η προβληματική τους κυμαίνεται από την πραγμάτευση φιλοσοφικών εννοιών (όπως της ελευθερίας, της ισότητας και της ανθρώπινης αξίας) μέχρι την αντιμετώπιση πρακτικών ζητημάτων (π.χ. συνταγματικότητα των τελών για την πρόσβαση στη δικαιοσύνη). Ταυτόχρονα, τα θεμελιώδη δικαιώματα είναι εκείνα που επιβεβαιώνουν την ενότητα του δικαίου και την ανεπάρκεια των αυστηρών διαχωριστικών γραμμών μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου: Όχι μόνο επειδή αποτελούν το θεμέλιο αρχών του ιδιωτικού δικαίου (λ.χ. ελευθερία των συμβάσεων, ανταγωνισμός), αλλά και επειδή δεν μπορεί πλέον να αμφισβητηθεί ότι πολλές εκφάνσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων ισχύουν και στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών. Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον για τα θεμελιώδη δικαιώματα έχει αυξηθεί και αυτό είναι πλέον εμφανές και στα αμφιθέατρα των πανεπιστημίων κατά τη διδασκαλία του μαθήματος. Οι λόγοι είναι πολλοί και συνδέονται με το γενικότερο ιστορικό πλαίσιο της εποχής: Η τεχνολογική και επιστημονική πρόοδος βελτιώνει τη ζωή μας, ταυτόχρονα όμως αυξάνει τους κινδύνους για μια σειρά από δικαιώματα. Ο ανά χείρας συλλογικός τόμος εμφανίζει ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Καταρχάς, καλύπτει όλα τα θεμελιώδη δικαιώματα, δηλαδή δεν περιορίζεται στα ατομικά και κοινωνικά. Αντιθέτως, προκειμένου να καταδειχθεί η συμπληρωματικότητα μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών των θεμελιωδών δικαιωμάτων συμπεριλαμβάνει και τα πολιτικά δικαιώματα, τα οποία παραδοσιακά συνδέονται με το οργανωτικό μέρος του Συντάγματος και διδάσκονται στο πλαίσιο του αντίστοιχου μαθήματος. Περαιτέρω, ως συλλογικό έργο χαρακτηρίζεται από τον ιδιαίτερο τρόπο γραφής του κάθε συγγραφέα και από πλουραλισμό απόψεων σε ορισμένα θέματα. Οι συντελεστές του τόμου θεωρούν το χαρακτηριστικό αυτό ως πλεονέκτημα, αφού σκοπός ενός επιστημονικού συγγράμματος δεν είναι η παροχή «έτοιμης» γνώσης αλλά η άσκηση της κριτικής σκέψης του επιστήμονα και η γόνιμη αντιπαράθεση με τις απόψεις που διατυπώνονται σε αμφισβητούμενα ζητήματα.

Ειδικότερα, το έργο διακρίνεται σε εννέα μέρη, τη γενική θεωρία, τα μητρικά δικαιώματα, τα δικαιώματα φυσικής υπόστασης και ιδιωτικού βίου, τα δικαιώματα πνευματικής έκφρασης, τα οικονομικά δικαιώματα, τα δικαιώματα συλλογικής δράσης, τα κοινωνικά δικαιώματα, τα πολιτικά δικαιώματα και τα δικαιώματα έννομης προστασίας. Στα παραπάνω μέρη αναλύονται σε αυτοτελή κεφάλαια τα κατ’ ιδίαν δικαιώματα, με την παράθεση των αναγκαίων νομολογιακών παραπομπών, και της ειδικής ανά δικαίωμα βιβλιογραφίας, υπό την μορφή ολοκληρωμένων και πλήρων μελετών με σαφή διάρθρωση και καταμερισμό της ύλης. Η έκδοση πλαισιώνεται από αναλυτική ενιαία ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία και αρθρογραφία και εκτενές αλφαβητικό ευρετήριο.

Στόχος του έργου είναι να αποτελέσει ένα σημαντικό και χρηστικό εργαλείο για τον έλληνα νομικό, δικηγόρο, δικαστή συμβάλλοντας στην καλύτερη κατανόηση και εξοικείωση με την ύλη των θεμελιωδών δικαιωμάτων.