Οι ιεροί τόποι λατρείας προκρίθηκαν από τους προπαγανδιστές ως το πιο αναγκαίο σημείο διείσδυσης για θρησκευτική αλλοίωση της κατάστασης. Μετατράπηκαν σε αρένα διαπληκτισμών και ταραχών. Πυρπολήσεις, πυροβολισμοί και δολοφονίες μέσα σ’ αυτούς, συνθέτουν το νέο σκηνικό.
Η προέλευση των θρησκευτικών προπαγανδών είναι εξωγενής και ως ξενοκίνητες αποκαλούνται ξένες. Είναι εισαγόμενες στην οθωμανική επικράτεια από τις τότε Μεγάλες ή ξένες δυνάμεις. Κάθε μια είχε υπό την προστασία της κάποια εισαγόμενη κίνηση θρησκευτικού χριστιανικού δόγματος ή κάποια εθνοφυλετική με όχημα πάλι τον θρησκευτικό παράγοντα, στο εσωτερικό της οθωμανικής επικράτειας.
Ο τότε ρόλος της επίσημης ισλαμικής ιδεολογίας, μέσα στις ξένες θρησκευτικές χριστιανικές προπαγάνδες στην ίδια επικράτεια, ήταν πολύ εμφανής. Εκδηλωνόταν στην αρχή του “διαίρει και βασίλευε” αλλά και της υπεροχής της επίσημης ισλαμικής ιδεολογίας έναντι των άλλων θρησκειών.
Παρεκκλήσια, εξωκκλήσια, αγιάσματα, μοναστήρια, μετόχια μοναστηριών και τα περιουσιακά τους στοιχεία, βακούφια και συναφή, λεηλατούνταν ή βανδαλίζονταν ή αρπάζονταν παράνομα ή τέλος πυρπολούνταν, ώστε να μην μπορούν οι φυσικοί κάτοχοί τους να τα χρησιμοποιήσουν “δι΄ ἐξάσκησιν τῆς θρησκείας” τους.
Δυστυχώς, το Λατρευτικό Ζήτημα της περιόδου 1870-1912, μέσα και έξω από τους ιερούς τόπους λατρείας, δεν είναι φαινόμενο και γεγονός, που το συναντούμε μόνο σ’ αυτή την χρονική περίοδο. Είναι διαχρονικό, και πολλές φορές εξελίσσεται σε πανανθρώπινο επίπεδο. Είναι, επίσης, επαναλαμβανόμενο, με διάφορες κάθε φορά εκδηλώσεις, μορφές και ανάλογα αφηγήματα. Το ανιχνεύουμε, το ζούμε και το πληροφορούμαστε και σήμερα.
