Ο "λαϊκισμός" έχει επιστρέψει για τα καλά στη δημόσια συζήτηση. Η έννοια χρησιμοποιείται για να περιγράφει μια πληθώρα ετερογενών φαινομένων. Τι ακριβώς είναι, όμως, ο λαϊκισμός; Ποια ελάχιστα κριτήρια και ποιες τυπολογίες είναι δυνατόν να επιστρατεύσουμε για να προσανατολιστούμε σε αυτό το θολό πεδίο; Πώς μπορούμε να διακρίνουμε τον λαϊκισμό από άλλα παράλληλα φαινόμενα;
Τούτη η σύντομη μελέτη επιχειρεί να μας εξοικειώσει με την παγκόσμια ιστορία του λαϊκισμού και με τις προσπάθειες της κοινωνικής και της πολιτικής θεωρίας να τον συλλάβουν και να τον αποτιμήσουν. Εντοπίζει τις αστοχίες των ορθόδοξων προσεγγίσεων. Παρουσιάζει, κατόπιν, τις κριτικές κοινωνικο- επιστημονικές θεωρήσεις που επιχειρούν να υπερβούν τα αντιλαϊκιστικά στερεότυπα της φιλελεύθερης, εκσυγχρονιστικής ορθοδοξίας. Γιατί υπάρχει ο λαϊκισμός; Ποια η σχέση του με την αντιπροσώπευση και τη δημοκρατία; Γιατί δεν θα σταματήσει να υπάρχει; Τι ακριβώς είναι; Τι δεν είναι; Ποιοι είναι οι στόχοι και ποια τα όριά του;
Ο Γιάννης Σταυρακάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σπούδασε πολιτική επιστήμη στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές (MA) στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου του Essex, από όπου έλαβε και το διδακτορικό του δίπλωμα στο πλαίσιο του προγράμματος για την "Ιδεολογία και την Ανάλυση Λόγου" (Ideology and Discourse Analysis Program). Ο τίτλος της διδακτορικής του διατριβής ήταν "New Directions in the Theory of Ideology and the Case of Green Ideology". Στη συνέχεια εργάστηκε στα Πανεπιστήμια του Essex και του Nottingham και στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ άρχισε να διδάσκει στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 2006, με γνωστικό αντικείμενο "Ανάλυση του πολιτικού λόγου". Σήμερα κατέχει τη βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή στο ίδιο Τμήμα. Ασχολείται ερευνητικά με τη σύγχρονη πολιτική θεωρία (με έμφαση στις ψυχαναλυτικές και μετα-στρουκτουραλιστικές προσεγγίσεις) και με την ανάλυση της ιδεολογίας και του πολιτικού λόγου στις κοινωνίες της ύστερης νεωτερικότητας (με έμφαση στη μελέτη της πολιτικής οικολογίας, του λαϊκισμού, της μετα-δημοκρατίας, αλλά και των σύγχρονων καλλιτεχνικών πρακτικών). Συμμετέχει στις συντακτικές επιτροπές των περιοδικών "Σύγχρονα Θέματα", "Journal for Lacanian Studies", "Subjectivity", "Psychoanalysis, Culture and Society", "Synthesis". Στις κυριότερες δημοσιεύσεις του περιλαμβάνονται οι μονογραφίες "Lacan and the Political" (Routledge, 1999· ελλ. μτφρ. Ψυχογιός, 2008) και "The Lacanian Left" (Edinburgh University Press/State University of New York Press, 2007), ενώ έχει (συν)επιμεληθεί τους συλλογικούς τόμους "Φύση, κοινωνία και πολιτική" (Νήσος, 1997), "Discourse Theory and Political Analysis" (Manchester University Press, 2000), "Lacan & Science" (Karnac, 2002), "Όψεις λογοκρισίας στην Ελλάδα" (Νεφέλη, 2008) και "Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνη" (Εκκρεμές, 2008). Είναι επίσης εκ των συγγραφέων των μελετών "Φύση, κοινωνία, επιστήμη στην εποχή των "τρελών αγελάδων": διακινδύνευση και αβεβαιότητα" (Νεφέλη, 1999) και "Νεολαία: ο αστάθμητος παράγοντας;" (Πολύτροπον, 2008).
