Ο 2ος τόμος του Δημόκριτου ασχολείται με τα επιτεύγματα και τη συνεισφορά των Ατομικών στην Επιστήμη της εποχής και περιλαμβάνει όλα τα αποσπάσματα και τις μαρτυρίες σχετικά με τους τομείς των μαθηματικών, της γεωμετρίας, της στερεομετρίας, της οπτικής, της αστρονομίας, της γεωγραφίας, της σεισμολογίας και της μετεωρολογίας.
Περιλαμβάνονται επίσης και αποσπάσματα από ημερολόγια που κατάρτισαν οι Ατομικοί με βάση τις παρατηρήσεις τους για τα ηλιακά, πλανητικά και αστρονομικά φαινόμενα. Τέλος, μέσα στον τόμο αναπτύσσονται οι πρωτοποριακές απόψεις των Ατομικών για τη φύση του χρόνου, του χώρου και της κίνησης.
Αποδεικνύεται, έτσι, με βάση τις ίδιες τις αρχαίες μαρτυρίες ότι οι Ατομικοί έχουν οδηγηθεί από τα ίδια τα θεμέλια της θεωρίας τους στο συμπέρασμα ότι ο χρόνος, ο χώρος αλλά και η κίνηση πρέπει να γίνουν αντιληπτά ως αποτελούμενα από άτμητα ελάχιστα μεγέθη.
Κατά έναν εκπληκτικό τρόπο οι πλέον σύγχρονες αντιλήψεις της φυσικής και της κοσμολογίας έρχονται να συμφωνήσουν μαζί τους!
Δημόκριτος (~470/460-360). Ο Δημόκριτος γεννήθηκε στα 'Αβδηρα και καταγόταν από πλούσια οικογένεια με αποτέλεσμα να πάρει άρτια μόρφωση και να πραγματοποιήσει ένα πολύχρονο ταξίδι σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Επισκέφθηκε επίσης και την Αθήνα, όπου είχε την τύχη να συναντηθεί και να συνομιλήσει με το Σωκράτη, χωρίς να του αποκαλύψει την ταυτότητά του.
Μετά από πολύχρονα ταξίδια και μελέτες επέστρεψε ο Δημόκριτος στα 'Αβδηρα και αντιμετώπισε τον κίνδυνο να δικαστεί, γιατί εκεί ίσχυε ένας νόμος ενάντια σ' όσους ξόδευαν όλη την πατρική περιουσία. Ο Δημόκριτος διάβασε τότε, σύμφωνα με το θρύλο, δημόσια το έργο του "Μέγας διάκοσμος", με αποτέλεσμα να πιστούν οι συμπατριώτες του ότι δεν επρόκειτο για σπατάλη. Πέθανε στη δεκαετία μεταξύ 370-360 π.Χ..
Ο Δημόκριτος αναφέρεται συχνά ως εμπνευστής της θεωρίας του ατόμου. Φυσικά, εκείνη η ιδέα του δεν έχει σχέση με τη σημερινή έννοια του ατόμου και την ατομική θεωρία, δεδομένου ότι ο μεγάλος διανοούμενος της αρχαιότητας μόνο διαισθητικά προσέγγιζε τη φύση και το σύμπαν. Ο Δημόκριτος όριζε ότι άτομα είναι τα έσχατα μόρια ύλης που δεν επιδέχονται τομές (άτμητα) ή αυξομειώσεις, είναι αγέννητα, άφθαρτα, αναλλοίωτα και αδιαίρετα, πλήρη και τέλεια, συμπαγή, ενιαία και απλά, ενώ είναι αριθμητικά άπειρα, απέραντα ποικιλόμορφα σε σχήμα και κινούνται αδιάκοπα στο κενό. Με σημερινή ορολογία εισήγαγε δηλαδή μια αρχή διατηρήσεως του ατόμου, η οποία βέβαια δεν ευσταθεί, σύμφωνα με το σημερινό επίπεδο γνώσεων.
Ο Δημόκριτος εφάρμοζε την ατομική θεωρία του για κοσμολογικές εξηγήσεις του σύμπαντος: Το σύμπαν (κόσμος) δεν ήταν δημιούργημα, ούτε έχει κατάληξη! Στο εσωτερικό του υπάρχουν όμως άπειροι "κόσμοι", οι οποίοι γεννιούνται και πεθαίνουν. Γι' αυτό οι "κόσμοι" του σύμπαντος: έχουν διαφορετική ηλικία. Με αυτές τις απόψεις ξέφευγε ο Δημόκριτος από την ανάγκη ύπαρξης θεών και καθιέρωνε την ύλη ως θεμέλιο της ύπαρξης και λειτουργίας του σύμπαντος.
Εκτιμάται ότι ο Δημόκριτος συνέγραψε πολλές δεκάδες πραγματείες, οι οποίες καταστράφηκαν κυρίως κατά τις συστηματικές πυρπολύσεις των βιβλιοθηκών από τον 4ο αιώνα μ.Χ. και έπειτα. Σε έργα μεταγενέστερων συγγραφέων έχουν διασωθεί μόνο οι τίτλοι 70 από τις πραγματείες του, καθώς και σύντομες αναφορές στο περιεχόμενό τους.
