Η πεποιημένη λέξη "μεταθυμικός" δηλώνει κατ’ αρχάς την κατάσταση που ακολουθεί μετά από μια έντονη ψυχική αναστάτωση. Ταυτοχρόνως, υποδηλώνει και μια ορισμένη διεργασία πνευματικής τάξεως, κατά την οποία το συγκεκριμένο ψυχικό πάθημα μετασχηματίζεται σε έναρθρο λόγο.
Μεταθυμικά λοιπόν είναι τα άρθρα και οι επιφυλλίδες που συγκεντρώνονται εδώ κατά χρονολογική σειρά και στη μορφή που δημοσιεύθηκαν στα κυριακάτικα φύλλα της "Καθημερινής" και της "Αυγής", κατά την περίοδο 1999-2004. Συμπεριλήφθηκαν επίσης δύο εισηγήσεις και, εκτός χρονικής ακολουθίας, δύο συνομιλίες της ίδιας περιόδου.
Ο Αντώνης Ζέρβας, σε μια χρονική περίοδο που σημαδεύεται από γεγονότα όπως ο βομβαρδισμός της Σερβίας, η 11η Σεπτεμβρίου, ο πόλεμος στο Ιράκ, ακόμα και οι Ολυμπιακοί αγώνες, διαπιστώνει πως "η Ιστορία άλλαξε συμπάθειες και αποφαίνεται ρητά πως οι μικροί λαοί δεν μπορούν πλέον να τρέφουν ιδιαίτερες εθνικές ιδέες και να καλλιεργούν ατιμωρητί ανάλογη ιδιοσυγκρασία".
Η επανάγνωση της παπαδιαμαντικής "Φόνισσας", τα "Στοιχειώδη σωματίδια" του Ουελμπέκ, ορισμένες ενσαρκώσεις της ελληνικότητας (Δεληγιάννης, Μακρυγιάννης, Σολωμός, Λορεντζάτος, κ.ά.) γίνονται τα εργαλεία του για να μας δείξει πως η μόνη αισιόδοξη προοπτική για έναν σύγχρονο ελληνικό τρόπο περνάει μέσα από την αξιοποίηση δύο βασικών μας συστατικών, που διαρκώς βρίσκονται εντός μας και μας καλούν να τα ανασύρουμε: τη "γλώσσα" και τη "διαρκή ερμηνεία του παρελθόντος μέσω της αναρώτησης".
