[...] Η προσέγγιση των πρωτογενών πηγών και η αξιοποίησή τους πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά μέσα από το πεντάτομο έργο μου όπου διερευνώνται αναλυτικά οι σημαντικότερες φάσεις της εν λόγω περιόδου (1830-1878, 1878-1894, 1894-1903, 1904-1908, 1908-1912). Οι μόχθοι και οι κόποι υπήρξαν αμέτρητοι. Σήμερα τα μέσα είναι πολύ περισσότερα για όλους τους νέους ερευνητές και οι συνθήκες διαγράφονται πιο ευοίωνες. Τότε οι δυσχέρειες θεωρούνται ανυπέρβλητες και η προσέγγιση κυρίως των ευρωπαϊκών πρωτογενών πηγών εκτιμώνταν ως ουτοπία.
Είναι καιρός τώρα και πάλι που τα πράγματα έχουν καταλαγιάσει, να σκύψουμε με περίσκεψη και σωφροσύνη στη σπουδή της νεότερης ιστορίας της Μακεδονίας, να μελετήσουμε με μεγαλύτερη προσοχή την κοινωνική, οικονομική και πολιτική συνοχή της γεωγραφικής αυτής ζώνης, και να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας με μετριοπάθεια και ειλικρίνεια. Τα λάθη του παρελθόντος δεν είναι δυνατό να έχουν διαχρονική εφαρμογή για το νεοελληνικό φαινόμενο.
(από τον πρόλογο του συγγραφέα)
Ο Κωνσταντίνος Απ. Βακαλόπουλος (Θεσσαλονίκη, 1951) εργάστηκε ως ερευνητής στο Ίδρυμα Μελετών της Χερσονήσου του Αίμου (1977-1986) και από το 1986 είναι καθηγητής της Νεοελληνικής Ιστορίας στην Παιδαγωγική Σχολή του ΑΠΘ. Πραγματοποίησε πολυάριθμες έρευνες σε αρχειακές μονάδες του εσωτερικού και της δυτικής Ευρώπης και έλαβε μέρος σε διεθνή και πανελλήνια συνέδρια.
