Η πνευματική γνωριμία τού Νίκου Καζαντζάκη (1883-1957) με το έργο τού Γερμανού φιλοσόφου και ποιητή Φρειδερίκου Νίτσε (1844-1900) έγινε στο Παρίσι, όπου την 1η.10.1907 έφθασε ο 24χρονος Κρητικός, αριστούχος διπλωματούχος τής Νομικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Αθηνών από τις 9.12.1906. Εκεί έγραψε το πρώτο σχέδιο της εναισίμου επί υφηγεσία διατριβής του. Στο Παρίσι ξαναγύρισε το 1909 και παρέμεινε τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, οπότε συμπλήρωσε τη διατριβή του. Τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου την τύπωσε σε βιβλίο 93 σελίδων: «Εκ των καταστημάτων Στ. Μ. Αλεξίου, εν Ηρακλείω Κρήτης, 1909» αναγράφεται στο εξώφυλλο του βιβλίου και φωτοαναπαράγεται μαζί με τον κύριο τίτλο του στην πρώτη (επαν)έκδοσή μας, τον Φεβρουάριο του 1998, σε επιμέλεια του Εκδότη μας Δρος Πατρόκλου Σταύρου.
Από την έρευνα του Δρος Σταύρου στο Ιστορικό Αρχείο τού Πανεπιστημίου Αθηνών για στοιχεία σχετικά με τη διατριβή και την τύχη της, δεν βρέθηκε τίποτε άλλο σχετικό. Μόνο στο λήμμα τού Ν. Β. Τωμαδάκη για τον Νικόλαο Καζαντζάκη στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία του «Πυρσού» αναγράφεται: «Διετέλεσε ανώτερος υπάλληλος και υφηγητής της νομικής σχολής». Η έρευνα στο Αρχείο του Πανεπιστημίου συνεχίσθηκε. Δεν προέκυψε κάτι νέο, αλλά βρέθηκε το δίπλωμα για τον τίτλο του διδάκτορος της Νομικής, που επήρε με άριστα ο Καζαντζάκης, και αναπαράγεται στην Γ΄ έκδοση (2006).
Η «γνωριμία» του Καζαντζάκη με τον Νίτσε υπήρξε ορόσημο για τη ζωή του. Δεν υιοθέτησε απόλυτα το σύστημα των ιδεών και θεωριών του, που υπερβαίνει τη λογική και φθάνει σε άκρα. Άλλωστε, και βιολογικά δοκιμάσθηκε φοβερά ο Νίτσε, και βλέπουμε τον Καζαντζάκη να εύχεται να είναι άμοιρος από τη μοίρα του «αντίθεου προφήτη». Νιτσεϊκές ιδέες εμφανίζονται στα έργα του Καζαντζάκη (λ.χ. στην Ασκητική, στην Οδύσεια), και στη μυθιστορηματική αυτοβιογραφία του "Αναφορά στον Γκρέκο" το ΚΓ΄ Κεφάλαιο επιγράφεται «Παρίσι - Νίτσε ο Μεγαλομάρτυρας». Μπορεί να συνοψισθούν στο παράγγελμα το άτομο να υπερβεί τον εαυτό του και να φτάσει εκεί που δεν μπορεί.
Πολύ νεαρός ο Καζαντζάκης έγραψε μια διατριβή ολκής για μια τιτανική προσωπικότητα, λειτουργώντας μέσα σε πλαίσια αντικειμενικά και επιστημονικά, τόσο κατά την ανάλυση των ιδεών τής μεγάλης πνευματικής φυσιογνωμίας τού Νίτσε όσο και κατά τη θεώρησή του υπό το πρίσμα των δεδομένων τής εποχής και διαχρονικά. Ακόμη, από τα πολλά έργα που μας κατέλιπε ο "βαθύς γνώστης του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού" Φρειδερίκος Νίτσε, ο Νίκος Καζαντζάκης μετέφρασε δύο: "Η Γέννησις της Τραγωδίας" και "Τάδε έφη Ζαρατούστρα" (και τα δύο για τον αθηναϊκό Εκδοτικό Οίκο Γεωργίου Δ. Φέξη, 1912 και 1913 αντιστοίχως).
Με μεγάλη χαρά συνεργαστήκαμε με τον Οδυσσέα Μακρίδη, Καθηγητή Φιλοσοφίας και Ανθρωπιστικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Fairleigh Dickinson, στη Νέα Υερσέη των Η.Π.Α., ώστε να μεταφραστεί, για πρώτη φορά, στην αγγλική γλώσσα η διδακτορική διατριβή τού Νίκου Καζαντζάκη. Αποδίδουμε εδώ στα ελληνικά μερικές κατατοπιστικές σημειώσεις από το οπισθόφυλλο αυτής της ωραίας και αξιέπαινης έκδοσης ("Friedrich Nietzsche on the Philosophy of Right and the State", Nikos Kazantzakis. Translated with an Introduction and Notes by Odysseus Makridis. State University of New York Press, U.S.A. 2006):
«Το βιβλίο αυτό παρουσιάζει την πρώτη αγγλική μετάφραση της διατριβής τού Νίκου Καζαντζάκη, το 1909, πάνω στην πολιτική και νομική φιλοσοφία τού Νίτσε. Προτού ο Καζαντζάκης γίνει ένας από τους πιο διάσημους σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς, υπήρξε μανιώδης μελετητής της σκέψης του Νίτσε. Τον ανακάλυψε ενώ έκανε νομικές σπουδές στο Παρίσι, από το 1907 έως το 1909. Αυτή η ρωμαλέα αποτίμηση της ριζοσπαστικής πολιτικής σκέψης τού Νίτσε μεταφράζεται εδώ από μιαν αποκατεστημένη και αυθεντική πρόσφατη έκδοση της πρωτότυπης. Οι βαθειές ενοράσεις της δεν παρεμποδίζονται από τις επιστρώσεις που ολόκληρες γενεές θαυμαστών και επικριτών τού Νίτσε απέθεσαν πάνω στο αυθεντικό νιτσεϊκό corpus. Το βιβλίο προσφέρει, επίσης, μιαν αποκαλυπτική ματιά στο στάδιο διάπλασης της σκέψης τού Καζαντζάκη.
»...Χάρη στις προσπάθειες του μεταφραστή, η τολμηρή, ευγνώμων ερμηνεία του Νίτσε από τον Καζαντζάκη είναι πλέον προσιτ
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ (1883-1957). Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, πρωτότοκος γιος του εμποροκτηματία Μιχάλη Καζαντζάκη. Είχε δυο αδερφές. Τα παιδικά και μαθητικά του χρόνια ως το 1902, οπότε τέλειωσε το Γυμνάσιο, τα πέρασε στο Ηράκλειο με ενδιάμεσα σύντομα διαστήματα παραμονής στον Πειραιά (το 1889 - έναρξη της Κρητικής Επανάστασης- για έξι μήνες) και τη Νάξο (1897-1899 - ο Καζαντζάκης φοίτησε στην εκεί Γαλλική Εμπορική Σχολή). Το 1902 έφυγε για την Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή, από όπου αποφοίτησε το 1906 με άριστα. Το 1906 σημειώθηκαν και οι πρώτες δημοσιεύσεις κειμένων του στο περιοδικό "Πινακοθήκη" με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβανή, με το οποίο εξέδωσε και το πρώτο βιβλίο του "Όφις και κρίνο", αφιερωμένο στη Γαλάτεια Αλεξίου. Τον επόμενο χρόνο γράφτηκε στη Μασονική Στοά Αθηνών και έφυγε για σπουδές νομικής στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε και μαθήματα φιλοσοφίας με τον Ανρί Μπεργκσόν. Από το 1907 ως το 1909 έγραψε τα πρώτα θεατρικά του έργα (ανάμεσά τους τα "Ξημερώνει" [έπαινος στον Παντελίδειο Δραματικό Αγώνα] , "Φασγά", "Ο πρωτομάστορας" [ βραβείο στο Λασσάνειο Δραματικό Αγώνα] ,το μυθιστόρημα "Σπασμένες ψυχές", καθώς επίσης μελετήματα και δοκίμια, όλα δημοσιευμένα σε περιοδικά της εποχής ("Νουμάς", "Παναθήναια"). Το 1909 εξέδωσε στο Ηράκλειο την εναίσιμη επί υφηγεσία διατριβή του με τίτλο "Ο Φρειδερίκος Νίτσε εν τη φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείας". Το 1910 εγκαταστάθηκε με τη Γαλάτεια στην Αθήνα την οποία παντρεύτηκε τον επόμενο χρόνο στο Ηράκλειο και πήρε μέρος στην ίδρυση του Εκπαιδευτικού Ομίλου. Ως το 1915 ασχολήθηκε με τη μετάφραση έργων των Μπεργκσόν, Πλάτωνα, Νίτσε, Μπύχνερ, Ντάρβιν και άλλων, στρατεύτηκε εθελοντικά στους βαλκανικούς πολέμους και υπηρέτησε στο γραφείο του Βενιζέλου, έγραψε πέντε αναγνωστικά για το δημοτικό σχολείο με τη Γαλάτεια Αλεξίου (η οποία και τα υπέγραφε) και γνώρισε τον Άγγελο Σικελιανό με τον οποίο ταξίδεψαν στο Άγιο Όρος. Το καλοκαίρι του 1907 προσπάθησε χωρίς επιτυχία να αξιοποιήσει ένα λιγνιτωρυχείο στη Μάνη μαζί με το μεταλλωρύχο Γιώργη Ζορμπά και το φθινόπωρο ταξίδεψε στην Ελβετία, όπου είχε ερωτικό δεσμό με την Ελένη Λαμπρίδου. Το 1919 ανέλαβε δράση υπέρ του επαναπατρισμού των Ελλήνων του Καυκάσου από τη θέση του γενικού διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως και συναντήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο στο Παρίσι. Τα τρία επόμενα χρόνια ταξίδεψε ανά την Ευρώπη και την Ελλάδα. Πήρε μέρος στο Συνέδριο των Αναμορφωτών της Παιδείας στο Βερολίνο και στο Συνέδριο Σεξουαλικής Παιδαγωγικής στη Δρέσδη, μελέτησε έργα του Φρόυντ, γνωρίστηκε με το Λεό Σεστώβ και έγραψε την Ασκητική. Το 1924, επιστρέφοντας στην Ελλάδα ταξίδεψε στην Ιταλία και γνωρίστηκε στην Αθήνα με την Ελένη Σαμίου. Από τον Οκτώβριο του 1925 ως το Φεβρουάριο του 1926 έμεινε στη Ρωσία ως απεσταλμένος της εφημερίδας "Ελεύθερος Λόγος". Ακολούθησαν δυο ακόμη ταξίδια του στη Ρωσία, ένα στα τέλη του 1927 μετά από πρόσκληση της Σοβιετικής Κυβέρνησης και ένα από τον Απρίλη του 1928 ως τον Απρίλη του 1929, ενώ με τη δημοσιογραφική του ιδιότητα επισκέφτηκε επίσης την Ιταλία και την Ισπανία (1926, 1932-1933, 1936-1937, 1950), την Αίγυπτο και το Σινά (1927). Το 1926 πήρε διαζύγιο από τη Γαλάτεια και ταξίδεψε με την Ελένη στην Παλαιστίνη και την Κύπρο. Τον ίδιο χρόνο δημοσίευσε στο περιοδικό "Αναγέννηση" το πρώτο δείγμα από την "Οδύσσεια", που ολοκλήρωσε σε πρώτη γραφή το 1927 στην Αίγινα και εξέδωσε μόλις το Δεκέμβρη του 1938, μετά από εφτά συνολικά γραφές. Το 1928 διώχτηκε δικαστικά με αφορμή τη διοργάνωση συγκέντρωσης για τη Σοβιετική Ένωση μαζί με τον ελληνορουμάνο συγγραφέα Παναΐτ Ιστράτι στο αθηναϊκό θέατρο Αλάμπρα και κατά τη διάρκεια του καλοκαιρινού ταξιδιού του στη Ρωσία συνέχισε να ασχολείται με τη συγγραφή. Τον ίδιο χρόνο έγινε γνωστός στη Γαλλία μέσα από ένα άρθρο του Ιστράτι στο περιοδικό "Monde" . Η σχέση του Καζαντζάκη με τον Ιστράτι διακόπηκε το Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου στη Σοβιετική Ένωση. Συνέχισε να ταξιδεύει με την Ελένη στη Γερμανία, την Τσεχοσλοβακία, τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιαπωνία, την Κίνα και την Αγγλία με ενδιάμεσες επιστροφές στην Αίγινα (1943-1944) και την Αθήνα (1945 - ίδρ
