Το "ποιος είναι Έλληνας πολίτης" αποτελεί ένα κατεξοχήν ανοιχτό ερώτημα. Ένα ερώτημα από αυτά που προσφέρονται, από τις απαρχές του ελληνικού κράτους, για πολλές, αντιφατικές απαντήσεις, αλλά και για πολλαπλές αναγνώσεις. Με ποια κριτήρια κάποιος είναι Έλληνας πολίτης, από τις καταβολές του ελληνικού κράτους ως σήμερα; Τα κριτήρια αυτά είναι τα ίδια από τότε που υπάρχει η εθνική πολιτική κοινότητα των Ελλήνων ή μεταβάλλονται; Είναι ίδια με αυτά που χρησιμοποιούνται και από άλλους λαούς και σε ποιο βαθμό; Αντίστοιχα, με ποια κριτήρια κάποιος γίνεται Έλληνας, ενώ δεν είναι; Και αυτά, με τη σειρά τους, παραμένουν ίδια στην ελληνική ιστορία των δύο τελευταίων αιώνων; Πόσο συχνά και γιατί αλλάζουν; Για ποιους αλλάζουν, ποιους (δεν) αφορούν και με ποια ανάλογα κριτήρια υπαγωγής σε πολιτική κοινότητα συγκρίνονται;
Τι άλλες συνδηλώσεις έχει το να είναι κανείς Έλληνας, πέραν του αυστηρού νομικού δεσμού του κράτους με το άτομο, για την ίδια την πολιτεία; Τι προσδοκά το κράτος από τους πολίτες του; Πόσο επιρρεπείς σε μεταλλάξεις είναι αυτές οι προσδοκίες; Πόσο γεμάτος είναι ο δεσμός αυτός, η ιθαγένεια δηλαδή, από ιδεολογία; Με τι ένταση αλλάζουν στην ιστορία αυτές οι συνδηλώσεις, τι φανερώνουν, τι αναπαράγουν αλλά και τι αποκρύπτουν; Πώς αντιμετωπίζουν τα ζητήματα αυτά συγκρίσιμα με την Ελλάδα πολιτειακά μεγέθη;
Τέτοιας φύσης είναι τα ερωτήματα που απασχολούν το ανά χείρας βιβλίο, που προτείνει μια σύντομη διαδρομή στην ιστορία του ελληνικού κράτους μέσα από την οπτική της ιδιότητας του πολίτη, εκβάλλοντας στο παρόν και στις σύγχρονες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει το καθεστώς της ελληνικής ιθαγένειας.
Σε μια χώρα που έχει εισέλθει στον αστερισμό της πολιτικά πιο απρόβλεπτης και δημοσιονομικά πιο σκληρής μακροσυγκυρίας, την οποία φαίνεται πως θα διάγει μετά τις μεγάλες περιπέτειες του 20ου αιώνα, το "ποιος είναι Έλληνας πολίτης" αποτελεί ερώτημα που αξίζει να τίθεται. Ερώτημα το οποίο, σε τελευταία ανάλυση, σφυρηλατεί αναπόδραστα την κοινή μοίρα ανθρώπων που ζουν σε αυτόν τον τόπο, ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές. Ή, ίσως, κυρίως σ' αυτές.
Ο Δημήτρης Χριστόπουλος (Αθήνα, 1969) διδάσκει από το 2000 στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, όπου εκλέχθηκε αναπληρωτής καθηγητής το 2012. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εγγράφονται στην ευρύτερη θεματική της θεωρίας του κράτους, του δικαίου και των δικαιωμάτων σε εφαρμοσμένη, συγκριτική και ιστορική προοπτική με έμφαση σε ζητήματα μειονοτήτων, μεταναστών και ιδιότητας του πολίτη. Είναι ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Ερευνών Μειονοτικών Ομάδων (ΚΕΜΟ). Την περίοδο 2003-11 υπήρξε πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, της οποίας είναι σήμερα αντιπρόεδρος, όπως και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (FIDH). Από το 1998 διευθύνει, μαζί με τον Κ. Τσιτσελίκη, τη Σειρά Μελετών του ΚΕΜΟ (στις εκδόσεις Κριτική ως το 2009 και έκτοτε στις εκδόσεις Βιβλιόραμα).
