Ο Αρμένιος γιατρός Καραμπέτ Χατσεριάν, καταχωρίζοντας στο ημερολόγιό του όσα έζησε ο ίδιος τον Σεπτέμβριο του 1922 στη Σμύρνη, μας άφησε ένα πολύτιμο τεκμήριο μνήμης: βαθύ και διαρκές αποτύπωμα στον χρόνο, που ακόμη και σήμερα επανασυνθέτει σημαντικότατα βιώματα και ιδιαίτερης βαρύτητας ιστορικά γεγονότα μιας διαπραχθείσης γενοκτονίας.
Προσηνής άνθρωπος και πάντοτε νομοταγής πολίτης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο γιατρός βλέπει τη ζωή να αφανίζεται, καθώς τα νικηφόρα τουρκικά στρατεύματα εισέρχονται στην πόλη-στολίδι της ιωνικής γης. Οι χριστιανικές συνοικίες πυρπολούνται συστηματικά, άμαχοι κάθε ηλικίας και των δύο φύλων σφάζονται αδιακρίτως, ενώ διαπράττεται κάθε λογής βαρβαρότητα με απίστευτη αγριότητα.
Σε λίγο η Σμύρνη των μακραίωνων μύθων και θρύλων της, αλλά και των ονείρων και των ρυθμών της καθημερινότητας κάθε πολίτη της, όπως ο συντάκτης αυτού του ημερολογίου, δεν θα υπάρχει. Κι εκείνος, "μεταξύ πυρός, ξίφους και θαλάσσης", όπως σημειώνει, πρέπει με τις λιγοστές δυνάμεις του να καταφέρει να αποδράσει από τη φρίκη του δεσμωτηρίου του και να στήσει την οικογένειά του, πρωτίστως, και τον εαυτό του.
Τον Σεπτέμβριο του 1922 ο γιατρός Καραμπέτ Χατσεριάν, Οθωμανός υπήκοος και Αρμένιος ως προς το γένος, είδε τα γεγονότα να ανατρέπουν με τον πιο τραγικό τρόπο τα επαγγελματικά και οικογενειακά του σχέδια για το μέλλον. Όπως ο ίδιος κατέγραψε στις σελίδες του ημερολογίου του, άργησε, εκείνη την εποχή, να καταλάβει τα επερχόμενα, ίσως να τα εξόρκιζε κιόλας. Όπως κάθε άνθρωπος, θέλησε να αγκιστρωθεί στις προσδοκίες του παρόντος και δε θέλησε να δει τα προμηνύματα των οιωνών. Δύσκολα ζει κανείς με τους χρησμούς της Κασσάνδρας....
(από τον πρόλογο του Γιώργου Μαργαρίτη)
