Η συνοπτική παράθεση των ιδεών και των θέσεων του Πασχάλη Κιτρομηλίδη μας οδηγεί σε μια σειρά από διαπιστώσεις, εάν συγκριθεί με τις αντιλήψεις, τις νοοτροπίες, τις συμπεριφορές, τους μύθους και τα στερεότυπα που επικράτησαν στην Ελλάδα της κρίσης.
Εκεί που υποστηρίζεται η ανάγκη να γυρίσουμε στις ρίζες του Διαφωτισμού, οι κυρίαρχες στην ελληνική κοινωνία αντιλήψεις εκφράζονταν μέσα από έναν τυφλό αντιδυτικισμό μαζί με τον καταλογισμό όλων των ευθυνών για την ελληνική κρίση στους κακούς ξένους.
Εκεί που ο Διαφωτισμός προτείνει την ανάγκη να αποδεχτούμε την ανωριμότητά μας και να προσπαθήσουμε να την ξεπεράσουμε, ένας στρόβιλος ανορθολογισμού σάρωσε τη χώρα, μέσα από τη ρητορεία του αντιμνημονίου.
Εκεί που το ευρωπαϊκό σχέδιο θεωρείται ό,τι καλύτερο έχει προκύψει στη χώρα μας, εμείς θαυμάζαμε απολυταρχικά καθεστώτα, όπως εκείνο της Βενεζουέλας, και αναζητούσαμε τη οικονομική σωτηρία μας στη Ρωσία και την Κίνα.
Εκεί που ο ατομικισμός και η σκληρή προσπάθεια θεωρούνται ηθικό πρόταγμα, η πλειονότητα της ελληνικής κοινωνίας αναζητά το βόλεμα στις κρατικές δομές μέσα από τα γνωστά πελατειακά δίκτυα.
Εκεί που η αυτογνωσία θεωρείται αναπόσπαστο στοιχείο της προσωπικότητας του ατόμου, εμείς κλείναμε τα μάτια και αρνούμασταν πεισματικά να κατανοήσουμε τα αίτια της κρίσης και να προσπαθήσουμε να τα θεραπεύσουμε.
Αυτή η συγκριτική παράθεση υποδεικνύει και την έκταση του «ελληνικού προβλήματος» που κακώς αντιμετωπίζεται μονοδιάστατα ως οικονομικό. Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο, δεδομένου ότι πηγάζει από αντιλήψεις και νοοτροπίες που πολύ δύσκολα αλλάζουν. Είναι ένα πρόβλημα βαθύτατα ανθρωπολογικό.
Ο Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης σπούδασε πολιτικές επιστήμες και νεότερη ιστορία στα Πανεπιστήμια Wesleyan και Harvard των ΗΠΑ. Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Harvard (1979), από το 1980 διδάσκει ιστορία των πολιτικών θεωριών στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου από το 1987 είναι καθηγητής της πολιτικής επιστήμης. Μεταξύ 1980-1995 διετέλεσε διευθυντής του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών και εν συνεχεία γενικός γραμματέας του Δ.Σ. του. Το 2000 εκλέχτηκε διευθυντής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΙΝΕ/ΕΙΕ).
